Η ΕΔΑ επιδίωξε στο κυπριακό ένα «θαύμα»: την επίτευξη λύσης μακριά από το πλαίσιο των δυτικών συμμάχων, την ώρα που ένα τέτοιο ενδεχόμενο ουδέποτε είχε εξεταστεί σοβαρά είτε από τις ελληνικές κυβερνήσεις είτε από τον Μακάριο και δεν υπήρχε καμιά πιθανότητα να εξεταστεί. Όμως η ΕΔΑ περιμένοντας το «θαύμα» χάρις στο κυπριακό και στα παράγωγά...
Η ΕΔΑ επιδίωξε στο κυπριακό ένα «θαύμα»: την επίτευξη λύσης μακριά από το πλαίσιο των δυτικών συμμάχων, την ώρα που ένα τέτοιο ενδεχόμενο ουδέποτε είχε εξεταστεί σοβαρά είτε από τις ελληνικές κυβερνήσεις είτε από τον Μακάριο και δεν υπήρχε καμιά πιθανότητα να εξεταστεί. Όμως η ΕΔΑ περιμένοντας το «θαύμα» χάρις στο κυπριακό και στα παράγωγά...
H κορύφωση του δράματος της Μαρίας Σταύρου: «Ύστερα από 4-5 ώρες είδαμε να μπαίνουνε μέσα στην περιοχή που είμαστε τα Ηνωμένα Έθνη και ο τούρκικος στρατός… Κάποια Αγγλίδα μού είχε πει, “εσάς δεν μπορώ να σας σώσω, θα σώσω το παιδί. Κάντε του ένα κολάρο με το όνομα του και που να το παραδώσω”. Έκοψα ένα κολάρο και έγραψα “Νίκη Σταύρου, ετών τόσο, θα το παραδώσετε στον Πάτροκλο Σταύρου εκεί ή αν...
H κορύφωση του δράματος της Μαρίας Σταύρου: «Ύστερα από 4-5 ώρες είδαμε να μπαίνουνε μέσα στην περιοχή που είμαστε τα Ηνωμένα Έθνη και ο τούρκικος στρατός… Κάποια Αγγλίδα μού είχε πει, “εσάς δεν μπορώ να σας σώσω, θα σώσω το παιδί. Κάντε του ένα κολάρο με το όνομα του και που να το παραδώσω”. Έκοψα ένα κολάρο και έγραψα “Νίκη Σταύρου, ετών τόσο, θα το παραδώσετε στον Πάτροκλο Σταύρου εκεί ή αν...
Εκατόν ένα χρόνια μετά τη μεγαλύτερη ταπείνωση του Ελληνισμού στη μακραίωνη ιστορία του, τη Μικρασιατική Καταστροφή, και τα ερωτήματα ως προς τους λόγους και τις αιτίες της δεν έχουν ακόμη απαντηθεί με σαφήνεια. Οι όποιες ερμηνείες έχουν δοθεί είναι ως επί το πλείστον προϊόντα μιας χρονίζουσας προπαγάνδας, μιας κομματικοποιημένης Ιστορίας, ενός πολιτικού φανατισμού, μιας αγιογραφίας ή ενός...
Εκατόν ένα χρόνια μετά τη μεγαλύτερη ταπείνωση του Ελληνισμού στη μακραίωνη ιστορία του, τη Μικρασιατική Καταστροφή, και τα ερωτήματα ως προς τους λόγους και τις αιτίες της δεν έχουν ακόμη απαντηθεί με σαφήνεια. Οι όποιες ερμηνείες έχουν δοθεί είναι ως επί το πλείστον προϊόντα μιας χρονίζουσας προπαγάνδας, μιας κομματικοποιημένης Ιστορίας, ενός πολιτικού φανατισμού, μιας αγιογραφίας ή ενός...
O Βάσος Μπράγιοβιτς-Μαυροβουνιώτης (1797–1847), πρόσφυγας από την Μπρντά (Υψίπεδα) του Μαυροβουνίου, κεχαγιάς κοπαδιών του ισχυρού αγιάνη του Αϊδινίου Καραοσμάνογλου, ληστής στην επαρχία Αϊδινίου, χαμάλης στο λιμάνι της Σμύρνης, έγκλειστος των φυλακών της Αθήνας και στη συνέχεια μπαϊρακτάρης οθωμανικού σώματος στις επιχειρήσεις της Υψηλής Πύλης εναντίον του «αποστάτη» Αλή Πασά Τεπελενλή των...
O Βάσος Μπράγιοβιτς-Μαυροβουνιώτης (1797–1847), πρόσφυγας από την Μπρντά (Υψίπεδα) του Μαυροβουνίου, κεχαγιάς κοπαδιών του ισχυρού αγιάνη του Αϊδινίου Καραοσμάνογλου, ληστής στην επαρχία Αϊδινίου, χαμάλης στο λιμάνι της Σμύρνης, έγκλειστος των φυλακών της Αθήνας και στη συνέχεια μπαϊρακτάρης οθωμανικού σώματος στις επιχειρήσεις της Υψηλής Πύλης εναντίον του «αποστάτη» Αλή Πασά Τεπελενλή των...
Το βιβλίο του Λάμπου αποτελεί μία σοβαρή προσπάθεια, βασισμένη σε επιστημονικές μεθόδους και πρακτικές, να σκιαγραφίσει μία αντικειμενική εικόνα του Βελουχιώτη. Καλύπτει ένα σοβαρό κενό στη σχετική βιβλιογραφία. Δεδομένης της προπαγάνδας για το πρόσωπό του, με την οποία είναι γεμάτες οι περισσότερες πηγές, ο Λάμπου δρα σαν Muckraker, ρίχνοντας φως στο τεράστιο σκάνδαλο της ηρωοποιήσεως του...
Το βιβλίο του Λάμπου αποτελεί μία σοβαρή προσπάθεια, βασισμένη σε επιστημονικές μεθόδους και πρακτικές, να σκιαγραφίσει μία αντικειμενική εικόνα του Βελουχιώτη. Καλύπτει ένα σοβαρό κενό στη σχετική βιβλιογραφία. Δεδομένης της προπαγάνδας για το πρόσωπό του, με την οποία είναι γεμάτες οι περισσότερες πηγές, ο Λάμπου δρα σαν Muckraker, ρίχνοντας φως στο τεράστιο σκάνδαλο της ηρωοποιήσεως του...
Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος είχαν διάσταση απόψεων αναφορικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πρώτος ήταν πεπεισμένος για την ανάγκη συμμαχίας της χώρας με τις Δυνάμεις της Entente, ενώ ο δεύτερος ήταν θιασώτης της ουδετερότητας. Οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί που σχηματίσθηκαν αμέσως μετά τη ρήξη...
Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος είχαν διάσταση απόψεων αναφορικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πρώτος ήταν πεπεισμένος για την ανάγκη συμμαχίας της χώρας με τις Δυνάμεις της Entente, ενώ ο δεύτερος ήταν θιασώτης της ουδετερότητας. Οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί που σχηματίσθηκαν αμέσως μετά τη ρήξη...
Παραλειπόμενα και μυστική διπλωματία στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Είκοσι χρόνια: 40 διαφορετικές κυβερνήσεις, νέο Σύνταγμα, το πρώτο δημοψήφισμα, μεταβολή της μοναρχίας σε βασιλεία και της Γερουσίας σε Βουλή, οι πρώτες σύγχρονου τύπου εκλογές, το πρώτο Ειδικό Δικαστήριο για πρωθυπουργό, μια εξέγερση που ανέτρεψε μια επανάσταση και ο πόλεμος των 48 ωρών που δεν ήταν...
Παραλειπόμενα και μυστική διπλωματία στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Είκοσι χρόνια: 40 διαφορετικές κυβερνήσεις, νέο Σύνταγμα, το πρώτο δημοψήφισμα, μεταβολή της μοναρχίας σε βασιλεία και της Γερουσίας σε Βουλή, οι πρώτες σύγχρονου τύπου εκλογές, το πρώτο Ειδικό Δικαστήριο για πρωθυπουργό, μια εξέγερση που ανέτρεψε μια επανάσταση και ο πόλεμος των 48 ωρών που δεν ήταν...
… Και σ’ όλους μέσα ποιος; Ένας ξεχώριζε, του Γένους το καμάρι, της Καλογριάς ο Γιος!
Κωστής Παλαμάς
Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, κορυφαίος πολέμαρχος του Ιερού Αγώνα, αγωνίστηκε και μεγαλούργησε, αν και έπασχε από ένα σοβαρό, ανίατο και επώδυνο νόσημα. Ο βαριά άρρωστος αγωνιστής πολέμησε πάντα με γενναιότητα στην πρώτη γραμμή της μάχης, έως την ύστατη στιγμή, που ένα τουρκικό βόλι τον...
… Και σ’ όλους μέσα ποιος; Ένας ξεχώριζε, του Γένους το καμάρι, της Καλογριάς ο Γιος!
Κωστής Παλαμάς
Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, κορυφαίος πολέμαρχος του Ιερού Αγώνα, αγωνίστηκε και μεγαλούργησε, αν και έπασχε από ένα σοβαρό, ανίατο και επώδυνο νόσημα. Ο βαριά άρρωστος αγωνιστής πολέμησε πάντα με γενναιότητα στην πρώτη γραμμή της μάχης, έως την ύστατη στιγμή, που ένα τουρκικό βόλι τον...
Η Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή ο εθνικισµός και οι αλυτρωτικές φιλοδοξίες του ελληνικού κράτους, οι «µεταµορφώσεις» του ιδεολογικού αυτού φαινοµένου και η εργαλειοποίησή του στο πλαίσιο της προσπάθειας οικοδόµησης έθνους-κράτους κατά το δεύτερο µισό του 19ου αιώνα, αποτέλεσε το αντικείµενο αρκετών αξιόλογων µελετών. Ωστόσο καµιά από τις σχετικές έρευνες δεν πραγµατεύεται τις οθωµανικές προσλήψεις του...
Η Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή ο εθνικισµός και οι αλυτρωτικές φιλοδοξίες του ελληνικού κράτους, οι «µεταµορφώσεις» του ιδεολογικού αυτού φαινοµένου και η εργαλειοποίησή του στο πλαίσιο της προσπάθειας οικοδόµησης έθνους-κράτους κατά το δεύτερο µισό του 19ου αιώνα, αποτέλεσε το αντικείµενο αρκετών αξιόλογων µελετών. Ωστόσο καµιά από τις σχετικές έρευνες δεν πραγµατεύεται τις οθωµανικές προσλήψεις του...
Ατρόμητοι, έξυπνοι, συνετοί, δίκαιοι, γοητευτικοί και, φυσικά, με υπεράνθρωπη δύναμη, οι ήρωες ήταν σωστά παλικάρια. Ο σπουδαιότερος όλων ήταν, δίχως αμφιβολία, ο Ηρακλής. Από μικρός φαινόταν ότι θα γινόταν... μεγάλος, και οι άθλοι που έφερε εις πέρας τού χάρισαν επάξια ένα εισιτήριο για μια θέση στον Όλυμπο, καθώς στο τέλος της ζωής του έγινε ημίθεος και μετακόμισε στο βουνό των αθανάτων....
Ατρόμητοι, έξυπνοι, συνετοί, δίκαιοι, γοητευτικοί και, φυσικά, με υπεράνθρωπη δύναμη, οι ήρωες ήταν σωστά παλικάρια. Ο σπουδαιότερος όλων ήταν, δίχως αμφιβολία, ο Ηρακλής. Από μικρός φαινόταν ότι θα γινόταν... μεγάλος, και οι άθλοι που έφερε εις πέρας τού χάρισαν επάξια ένα εισιτήριο για μια θέση στον Όλυμπο, καθώς στο τέλος της ζωής του έγινε ημίθεος και μετακόμισε στο βουνό των αθανάτων....
Όταν ο Καποδίστριας τον Ιανουάριο του 1828 πήρε στα χέρια του το πηδάλιο της κυβερνητικής εξουσίας, η Επανάσταση είχε οδηγηθεί σε ναυάγιο. Ο Κιουταχής ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος της Στερεός Ελλάδας και της Εύβοιας. Η Αθήνα κατεχόταν από τους Τούρκους. Ο Ιμπραήμ είχε υπό την κυριαρχία του τις ευπορότερες περιοχές και τα στρατηγικότερα κάστρα της Πελοποννήσου.Το εμφύλιο αιματοκύλισμα της περιόδου...
Όταν ο Καποδίστριας τον Ιανουάριο του 1828 πήρε στα χέρια του το πηδάλιο της κυβερνητικής εξουσίας, η Επανάσταση είχε οδηγηθεί σε ναυάγιο. Ο Κιουταχής ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος της Στερεός Ελλάδας και της Εύβοιας. Η Αθήνα κατεχόταν από τους Τούρκους. Ο Ιμπραήμ είχε υπό την κυριαρχία του τις ευπορότερες περιοχές και τα στρατηγικότερα κάστρα της Πελοποννήσου.Το εμφύλιο αιματοκύλισμα της περιόδου...
Το συνοδευτικό φυλλάδιο της Έκθεσης (32 σ.) ανοίγει με ένα ευσύνοπτο χρονολόγιο για την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης επί Τουρκοκρατίας. Ακολουθεί ιστορική επισκόπηση σε τρεις περιόδους (1453–1624/5, 1624/25–1774, 1774–1821) με παράλληλη αναδρομή στις βυζαντινές καταβολές της παιδείας. Περιγράφονται λεπτομερώς οι δύο κυρίαρχοι τύποι εκπαιδευτηρίων: «το σχολείον των κοινών γραμμάτων» και το...
Το συνοδευτικό φυλλάδιο της Έκθεσης (32 σ.) ανοίγει με ένα ευσύνοπτο χρονολόγιο για την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης επί Τουρκοκρατίας. Ακολουθεί ιστορική επισκόπηση σε τρεις περιόδους (1453–1624/5, 1624/25–1774, 1774–1821) με παράλληλη αναδρομή στις βυζαντινές καταβολές της παιδείας. Περιγράφονται λεπτομερώς οι δύο κυρίαρχοι τύποι εκπαιδευτηρίων: «το σχολείον των κοινών γραμμάτων» και το...
Η ανά χείρας μονογραφία αποτελεί μια λεπτομερή και κριτική ιστορική ανάλυση της υιοθέτησης, διάδοσης και εξέλιξης του ελληνικού εθνικισμού στην Κωνσταντινούπολη και του ρόλου που διαδραμάτισε η εθνοκεντρική ηγετική ελίτ της ελληνορθόδοξης κοινότητας στη συγκεκριμένη διαδικασία κατά την τελευταία φάση της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα πρώτα χρόνια της νεοϊδρυθείσας Δημοκρατίας της...
Η ανά χείρας μονογραφία αποτελεί μια λεπτομερή και κριτική ιστορική ανάλυση της υιοθέτησης, διάδοσης και εξέλιξης του ελληνικού εθνικισμού στην Κωνσταντινούπολη και του ρόλου που διαδραμάτισε η εθνοκεντρική ηγετική ελίτ της ελληνορθόδοξης κοινότητας στη συγκεκριμένη διαδικασία κατά την τελευταία φάση της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα πρώτα χρόνια της νεοϊδρυθείσας Δημοκρατίας της...
Η ραγδαία άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων και ομάδων και η διεύρυνση του ακροατηρίου τους από τις αρχές του 21ου αιώνα συνοδεύονται από μια σημαντική μεταβολή στον τρόπο δράσης τους. Η αντιπαράθεση μεταφέρεται στο πεδίο της ταυτότητας και οι απροκάλυπτα ρατσιστικές θέσεις αντικαθίστανται από τον λόγο περί «πολιτισμικής διαφοράς» και «διαφύλαξης της ευρωπαϊκής ταυτότητας». Η πολιτισμική ηγεμονία...
Η ραγδαία άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων και ομάδων και η διεύρυνση του ακροατηρίου τους από τις αρχές του 21ου αιώνα συνοδεύονται από μια σημαντική μεταβολή στον τρόπο δράσης τους. Η αντιπαράθεση μεταφέρεται στο πεδίο της ταυτότητας και οι απροκάλυπτα ρατσιστικές θέσεις αντικαθίστανται από τον λόγο περί «πολιτισμικής διαφοράς» και «διαφύλαξης της ευρωπαϊκής ταυτότητας». Η πολιτισμική ηγεμονία...
ο βασικό μοτίβο που διαπνέει την πολιτική των αυταρχικών εθνικιστών είναι το να ξαναγίνει η χώρα τους μεγάλη. Σε κράτη που κατά το παρελθόν υπήρξαν μεγάλες δυνάμεις, οι εθνικιστές πολιτικοί ανατρέχουν στη «χρυσή» αυτή εποχή. Ο Χακάν Γιαβούζ, στο βιβλίο του Νοσταλγία για την Αυτοκρατορία, εστιάζει την προσοχή του στο πώς αυτή η τάση εκδηλώνεται στην Τουρκία, ένα έθνος που απώλεσε την...
ο βασικό μοτίβο που διαπνέει την πολιτική των αυταρχικών εθνικιστών είναι το να ξαναγίνει η χώρα τους μεγάλη. Σε κράτη που κατά το παρελθόν υπήρξαν μεγάλες δυνάμεις, οι εθνικιστές πολιτικοί ανατρέχουν στη «χρυσή» αυτή εποχή. Ο Χακάν Γιαβούζ, στο βιβλίο του Νοσταλγία για την Αυτοκρατορία, εστιάζει την προσοχή του στο πώς αυτή η τάση εκδηλώνεται στην Τουρκία, ένα έθνος που απώλεσε την...
Κι αν έχουμε ταξιδέψει μαζί με τον Οδυσσέα πάνω στο καράβι του! Στη φαντασία μας, βέβαια, μόνο! Διότι η Μεσόγειος, μέχρι πρόσφατα, κρατούσε στον βυθό της, απρόσιτα για εμάς, τα ναυαγισμένα σκαριά. Ποια είναι όμως η ιστορική πραγματικότητα; Πώς να ήταν τα πλοία των Μυκηναίων και των ομηρικών ηρώων; Για ποιους λόγους ανοίγονταν «?π ε?ρέα ν?τα θαλάσσης» και ποιοι ήταν οι προορισμοί τους; Τι...
Κι αν έχουμε ταξιδέψει μαζί με τον Οδυσσέα πάνω στο καράβι του! Στη φαντασία μας, βέβαια, μόνο! Διότι η Μεσόγειος, μέχρι πρόσφατα, κρατούσε στον βυθό της, απρόσιτα για εμάς, τα ναυαγισμένα σκαριά. Ποια είναι όμως η ιστορική πραγματικότητα; Πώς να ήταν τα πλοία των Μυκηναίων και των ομηρικών ηρώων; Για ποιους λόγους ανοίγονταν «?π ε?ρέα ν?τα θαλάσσης» και ποιοι ήταν οι προορισμοί τους; Τι...
Ο τόπος θεωρείται συνήθως σημείο αναφοράς για τον άνθρωπο και τον αυτοπροσδιορισμό του. Αν μάλιστα πρόκειται για έναν τόπο που ταυτίζεται με την ιστορία, την πίστη και τις παραδόσεις, το σημείο αναφοράς γίνεται ακόμη πιο έντονο. Τι θα γινόταν όμως αν συνέβαινε το αντίστροφο και ένας από τους τόπους αυτούς, η Βασιλεύουσα των πόλεων, επιχειρούσε να τακτοποιήσει το δικό του υπαρξιακό ζήτημα; Σε...
Ο τόπος θεωρείται συνήθως σημείο αναφοράς για τον άνθρωπο και τον αυτοπροσδιορισμό του. Αν μάλιστα πρόκειται για έναν τόπο που ταυτίζεται με την ιστορία, την πίστη και τις παραδόσεις, το σημείο αναφοράς γίνεται ακόμη πιο έντονο. Τι θα γινόταν όμως αν συνέβαινε το αντίστροφο και ένας από τους τόπους αυτούς, η Βασιλεύουσα των πόλεων, επιχειρούσε να τακτοποιήσει το δικό του υπαρξιακό ζήτημα; Σε...
Μία ανθολογία μελετών δημοσιευμένων στο ηλεκτρονικό Περιοδικό Λόγου και Τέχνης «Χάρτης», αφιερωμένη στη φωτεινή εκείνη κοιτίδα πολιτισμού που ξεριζώθηκε βάναυσα το ’22 και σκορπίστηκε σε νέες πατρίδες, δίνοντας μιαν άλλη πνοή σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής στον ελλαδικό χώρο. Ανιχνεύοντας το ιστορικό γεγονός της Μικρασιατικής Καταστροφής μέσα από τον λογοτεχνικό μας πλούτο, ο οποίος...
Μία ανθολογία μελετών δημοσιευμένων στο ηλεκτρονικό Περιοδικό Λόγου και Τέχνης «Χάρτης», αφιερωμένη στη φωτεινή εκείνη κοιτίδα πολιτισμού που ξεριζώθηκε βάναυσα το ’22 και σκορπίστηκε σε νέες πατρίδες, δίνοντας μιαν άλλη πνοή σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής στον ελλαδικό χώρο. Ανιχνεύοντας το ιστορικό γεγονός της Μικρασιατικής Καταστροφής μέσα από τον λογοτεχνικό μας πλούτο, ο οποίος...