Η πηγή είναι εδώ, στον μεσογειακό χώρο, η βαθιά πηγή του ανώτερου πνεύματος στο οποίο αναφέρεται ο πολιτισμός μας. Εννοώ αυτό το άθρησκο τμήμα του πνεύματος που δέχθηκε την εισβολή διαφόρων πίστεων, κατακτήθηκε και, τώρα που αυτές οι πίστεις υποχωρούν, παραμένει το αντικείμενο μιας ευλάβειας της οποίας ναοί είναι τα μουσεία και οι βιβλιοθήκες και την οποία προσπαθούν να ζωογονήσουν το σχολείο, το πανεπιστήμιο, οι πολύμορφοι μηχανισμοί της ιδεολογίας που μας κυβερνά. «Στο Κλήβελαντ ή στην Στοκχόλμη, στην Κρακοβία ή στο Κίεβο, όταν σκέπτονται την Βενετία, την Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια, την Ρώμη, την Αθήνα, η επιθυμία είναι, βέβαια, η δραπέτευση, η φυγή προς τις ηλιόλουστες παραλίες μιας ευτυχισμένης θάλασσας· μα μήπως δεν ποθούν επίσης, συνειδητά ή μη, να ξαναγυρίσουν κάποια στιγμή σ αυτή την πηγή, σ αυτούς τους γόνιμους τόπους όπου ξέρουμε από τα παιδικά μας χρόνια ότι οι ημίθεοι πέρναγαν μια ζωή λιγότερο άχρωμη και λιγότερο χοντροκομμένη; Τέλειοι άνθρωποι, που μιλούσαν μια καλύτερη γλώσσα και είχαν την αίσθηση των σωστών αναλογιών. Όταν ονειρευόμαστε την τελείωση του ανθρώπου, την υπερηφάνεια και την ευτυχία του να είσαι άνθρωπος, το βλέμμα μας γυρνά προς την Μεσόγειο.» (Georges Duby) Στο δεύτερο τόμο της συλλογής κειμένων Η Μεσόγειος περνάμε σε πιο συγκεκριμένα φαινόμενα και χαρακτηριστικά, όπως είναι: η μετάβαση από τον πολυθεϊσμό στις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες του ιουδαϊσμού, του χριστιανισμού και του ισλαμισμού («Ένας μόνο θεός» του R. Arnaldez)· η εγκαθίδρυση ενός συστήματος δικαίου που δεν θα πάψει να γενικεύεται και να διαφοροποιείται από τη ρωμαϊκή αρχαιότητα ώς τη νεότερη εποχή («Το ρωμαϊκό θαύμα» του J. Gaudemet)· η εξέλιξη, από την πολλαπλή ώς την κυτταρική οικογένεια, ενός σχετικά ομοιογενούς τύπου δεσμών συγγένειας («Η οικογένεια» του P. Solinas)· η μεταστροφή σε βάρος του μεσογειακού κόσμου των πληθυσμιακών μετακινήσεων που ώς τον προηγούμενο αιώνα συνέβαλλαν στην ενότητά του («Αποδημίες» του M. Aymard)· τέλος -παρουσιασμένη απ