...

Η όψιμη νεωτερική εποχή που διανύουμε είναι ίσως η πρώτη όπου στο επίκεντρο έρχεται η αντίληψη ότι δεν οφείλουμε απλώς να στοχαστούμε την τεχνολογία, αλλά ότι η ίδια η τεχνολογία «σκέφτεται» με έναν τρόπο που η παραδοσιακή φιλοσοφία, δομημένη σε στατικούς δυϊσμούς και διχαστικά σχήματα (νου και σώματος, υποκειμένου και αντικειμένου, λεκτικής εκφοράς και επιτέλεσης), δεν μπορεί να συλλάβει. Το...

Ο Γ. Μ. Βιζυηνός (1849-1896), ποιητής και πεζογράφος, φιλόλογος, διδάκτορας της παιδαγωγικής και υφηγητής της ιστορίας της φιλοσοφίας, θεωρείται πλέον, χωρίς αμφισβήτηση, ένας από τους σημαντικότερους έλληνες διηγηματογράφους. Ξεκίνησε από την ποίηση και σε αυτή επένδυσε περισσότερο, αλλά επιδόθηκε και στη διηγηματογραφία μπολιάζοντας μαεστρικά την ηθογραφία με την ψυχογραφία. Ο κορυφαίος αυτός...

«Πρέπει να μάθουμε, και θα μάθουμε!» αναφώνησε ο Ντάβιντ Χίλμπερτ το 1930, στην ομιλία για την αναγόρευσή του σε επίτιμο πολίτη της γενέτειράς του. Ίσως η αισιοδοξία του να ήταν υπέρμετρη? ίσως, πάλι, απλώς να απηύθυνε πρόσκληση προς τους νεότερούς του επιστήμονες να συνεχίσουν να αναζητούν τη γνώση, όπως άλλωστε έκανε και ο ίδιος σε όλη του τη σταδιοδρομία. Στην αναζήτηση αυτή αναφέρεται και...

Η παρούσα μελέτη επιδιώκει αφενός να φωτίσει ορισμένα βασικά σημεία της διαδικασίας (προ)τυποποίησης και γλωσσικού προγραμματισμού της νέας ελληνικής στα συμφραζόμενα της κοινωνικής διγλωσ­σίας (diglossia), ενός φαινομένου (παρά την κρατούσα άποψη) εντέλει αποκλειστικά συνυφασμένου με την ίδρυση και τις κοινωνικο-ιδεολογικές συνιστώσες του ελληνικού κράτους, αφετέρου να διερευνήσει τις γραπτές...

Η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς και, στην άλλη άκρη του κόσμου, η άλωση της Τενοτστίτλαν-Τλατελόλκο (της σημερινής Πόλης του Μεξικού) από τους Ισπανούς κονκισταδόρες και τους γηγενείς συμμάχους τους το 1521 είναι δύο από τα γεγονότα που σηματοδοτούν τις απαρχές της πρώιμης νεωτερικότητας. Πέρα από τη χρονική τους εγγύτητα, τα γεγονότα αυτά τα συνδέουν παρόμοιες...

Η ιδέα για τούτη τη συλλογή παραµυθιών γεννήθηκε χρόνια πριν, όταν τα παιδιά και τα εγγόνια του νοµπελίστα φυσικού ζητούσαν να τους πει ένα παραµύθι για να κοιµηθούν. Ο Παρίζι ακολουθεί ένα συγκεκριµένο µοτίβο. Κάθε βράδυ ο παππούς πρέπει να βάλει για ύπνο τα εγγονάκια του, που όµως δεν θέλουν καθόλου να κοιµηθούν: θέλουν να παίξουν, θέλουν να κάνουν σκανταλιές και φυσικά δεν σταµατάνε να...

Όλοι µας έχουµε σπάσει ένα ποτήρι, κάποια στιγµή. Mπορεί όµως να καυχηθεί κανείς πως έχει δει θραύσµατα να συνενώνονται για να φτιάξουν ένα ποτήρι; Προφανώς όχι, γιατί είναι αδύνατον. ?στόσο, αυτό ακριβώς κάνει το σύµπαν εδώ και 13,8 δισεκατοµµύρια χρόνια. Το κλειδί για τούτο το παράδοξο φαινόµενο είναι ο κοµβικός ρόλος του φωτός στην ιστορία του σύµπαντος. Αν η ύλη οργανώθηκε σε γαλαξίες,...

Το πρώτο βιβλίο του Γιούργκεν Χάµπερµας, µε τίτλο Αλλαγή δοµής της δηµοσιότητας (Strukturwandel der Offentlichkeit), εκδόθηκε το 1962. Από κοινωνικοϊστορική και εννοιολογική-ιστορική σκοπιά, σκιαγραφεί µια έννοια της δηµόσιας σφαίρας που εκχωρεί σ’ αυτήν µια θέση µεταξύ της κοινωνίας πολιτών και του πολιτικού συστήµατος. Η Αλλαγή δοµής συγκαταλέχθηκε σύντοµα στα κλασικά έργα της κοινωνιολογίας...

Περισσότερο από κάθε άλλη επιστήμη, η χημεία συνδυάζει το πρακτικό με το αέρινο και το μεγαλοπρεπές. Είναι πιο γνωστή ως η πεζή, κοινότατη πηγή όλων των ουσιών που μας περιβάλλουν, και που με τη βοήθειά τους η ζωή μας παίρνει μορφή και σχήμα. Θεωρούμε δεδομένες τις βαφές που μας ντύνουν με χρώματα μοντέρνα και κεφάτα, τις συνθετικές μυρωδιές που εξωραΐζουν τη δική μας, τα φάρμακα που...

Ο Βαλεντίνος (Βάλιας) Σεμερτζίδης (1911–1983) έφθασε με την οικογένειά του στην Ελλάδα λίγο πριν από την καταστροφή της Σμύρνης, μ’ ένα καράβι γεμάτο πρόσφυγες από τον Καύκασο. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε αρχικά στη Δραπετσώνα, μετά στην Παλαιά Κοκκινιά και τελικά, το 1941, μετακόμισε σ’ ένα σπίτι στα Τουρκοβούνια στην Αθήνα. Ο Βάλιας σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείο των Καλών Τεχνών, πρώτα στο...

Τίποτα δεν συμβαίνει κατά τύχη όλα συνδέονται μεταξύ τους συμπτώσεις δεν υπάρχουν: σε τούτες τις φράσεις συναντά κανείς συμπυκνωμένη την ουσία της σκέψης ενός συνωμοσιολόγου. Παρ’ ότι για δεκαετίες γυρόφερναν στο περιθώριο της αμερικανικής πολιτικής σκηνής, οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν γίνει πλέον κυρίαρχο και αναπόσπαστο στοιχείο της: ούτε λίγο-ούτε πολύ, 147 μέλη του αμερικανικού Κογκρέσσου...

Οι εικόνες του παραδείσου και της κόλασης, όπως είναι γνωστές από την αρχαιότητα, εμπνέονται από επίγειες εμπειρίες: από τη διαβίωση χωρίς μόχθο και χωρίς έγνοιες ανθρώπων με μεγάλο πλούτο στα αγροκτήματά τους και από τις σκληρές σωματικές ποινές που επέβαλλαν οι άρχοντες και τα δικαστήρια. Η θεία δίκη αναμενόταν να αξιοποιήσει τα ίδια όργανα βασανισμού με την ανθρώπινη, αλλά με πιο ευφάνταστο...

Ποιος μηχανισμός ευθύνεται για όλα τα δημιουργικά θαύματα της φύσης τις φτερούγες, τα μάτια, τα γόνατα, το καμουφλάζ των ζώων, την πέψη της λακτόζης, τη φωτοσύνθεση και τόσα άλλα; Μήπως οι τυχαίες μεταλλάξεις που συνέβησαν μέσα σε μόλις 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια; Και, αν δεν ευθύνονται οι μεταλλάξεις, τότε ποιος είναι ο μηχανισμός που εξηγεί την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα της...

Η βιοεπιστημονική θεώρηση του πώς και γιατί γερνάμε Borrowed Time – The Science of How and Why We Age Πώς και γιατί γερνούν οι οργανισμοί, και ιδιαίτερα οι άνθρωποι; Να ένα ερώτημα που ταλανίζει τους επιστήμονες εδώ και αιώνες. Οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί είναι πολλές: μεταξύ άλλων, η θεωρία περί «φθαρτού σώματος» (δηλαδή, ότι η φύση δεν έχει επενδύσει στην επιβίωσή μας...

Η δεισιδαιμονία και οι επικριτές της στην αρχαία Ελλάδα Σε μια εποχή όξυνσης του ανορθολογισμού και του θρησκευτικού φανατισμού, επανέρχεται στο προσκήνιο ο προβληματισμός για το φαινόμενο της θρησκοληψίας και της δεισιδαιμονίας. Το φαινόμενο αυτό αντιμετωπίζουν, από διαφορετικό πρίσμα ο καθένας, οι συγγραφείς των τριών κειμένων που μεταφράζονται και υπομνηματίζονται στον...

...

Η ικανότητά μας να αναλαμβάνουμε δράση για κάποια από τα μεγαλύτε­ρα προβλήματα του καιρού μας, όπως οι πανδημίες, η κλιματική αλλαγή, η βιοτεχνολογία ή τα πυρηνικά όπλα, προϋποθέτει να βασιζόμαστε στη γνώση που μας παρέχουν οι επιστήμονες και άλλοι ειδήμονες. Τίθενται ωστόσο κρίσιμα ερωτήματα: Σε ποιο βαθμό η διαθέσιμη επιστημονική γνώση είναι δυνατόν να επηρεάζει τις διαδικασίες με τις οποίες...

Η Πρόθεση είναι ένα από τα αριστουργήµατα της αγγλόφωνης φιλοσοφίας του 20ού αιώνα. ?ηµοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1957 και έχει αποκτήσει το κύρος ενός κλασικού έργου της σύγχρονης φιλοσοφίας. Το βιβλίο επιχειρεί να δείξει λεπτοµερώς ότι η φυσική και ευρέως αποδεκτή εικόνα για το τι εννοούµε όταν µιλάµε για την πρόθεση δηµιουργεί άλυτα προβλήµατα και πρέπει να εγκαταλειφθεί. Η πρώτη ελληνική...

Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς Πώς συμβαίνει και σε μια εποχή υποτιθέμενου θριάμβου της επιστήμης, ένας διαρκώς μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων να παραδίδονται χωρίς -αντίσταση στις πιο ακραίες μορφές ανορθολογισμού και ψευδοεπιστήμης; Και πώς συμβαίνει επίσης, η πιο επιτυχημένη επιστημονική θεωρία όλων των εποχών -η κβαντομηχανική- να χρησιμοποιείται σήμερα ως το...

Το σινεμά είναι ψέματα, το σινεμά είν’ αλήθεια. Για μιάμιση ώρα, είναι η μόνη αλήθεια. Κυλά στον δικό του χρόνο έξω από το χρόνο… Μια ταινία είναι ένας πλήρης κόσμος. Δεν τον πιστεύουμε γιατί ’ναι αληθινός· είναι αληθινός γιατί τον πιστεύουμε. Η αλήθεια του είναι πλασμένη από φως, υποκριτική, γωνίες λήψης, κινήσεις της κάμερας. Με άξονες το χρόνο, το πρόσωπο, την ψευδαίσθηση, τους κόσμους, τη...

Ο Χρήστος Χατζηιωσήφ είναι ιστορικός. Γεννήθηκε το 1947 στην Αθήνα. Σπούδασε νομική, πολιτική οικονομία και ιστορία στην Αθήνα, τη Χαϊδελβέργη και το Παρίσι, εργάστηκε για ένα διάστημα στις δύο τελευταίες πόλεις και από το 1983 εγκαταστάθηκε στο Ρέθυμνο όπου ζει και δουλεύει μέχρι σήμερα. Δίδαξε νεότερη και σύγχρονη ιστορία (1983–2014) στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής...

? φιλοσοφία ?ποτελε?, κα? ?ς λέξη κα? ?ς δραστηριότητα, ?να κληροδότημα τ?ν ?λλήνων. Τ? ε?ναι της ?χει ?νεξίτηλα σφραγιστε? ?π? τ? παρελθόν της. Π?ς ?μως ξεκιν? ? φιλοσοφικ? σκέψη; Τί τ?ν κινητοποιε?; Ποιά ψυχικ? προδιάθεση κα? ποιός θυμικ?ς τόνος τ?ν ε?νοο?ν; Σ? τί διαφέρει ? φιλοσοφία ?π? ?λλες μορφ?ς ?ρευνας κα? σκέψης καταγεγραμμένης σ? πεζ? λόγο, ?πως ε?ναι ? ρητορεία, ? ?στοριογραφία κα?...

Η Συζήτηση με τους φοιτητές της αρχιτεκτονικής του Le Corbusier πρωτοκυκλοφόρησε το 1943, εν μέσω πολέμου, καρπός της επιθυμίας του μεγάλου αρχιτέκτονα και στοχαστή να απευθυνθεί άμεσα στους φοιτητές της αρχιτεκτονικής, αφού προηγουμένως είχε απορρίψει επανειλημμένα προτάσεις να διδάξει στο πανεπιστήμιο («Να διδάξω τι; Τη φιλοσοφία της ζωής;»). Με πρόταση του καθηγητή Δημήτρη Φατούρου, μια άλλη...